'Conducteurs' ... of 'Treinbegeleiders' ... ? Wie zijn ze ? Wat doen ze ?

Over de geschiedenis en het uniform van de treinbegeleiding vindt U HIER meer.
Over het uitgebreide takenpakket is HIER meer te lezen.

In dit artikel gaat het vooral over de naamgeving.
We horen zowel 'chef', 'conducteur', 'treinbegeleider', 'trainmanager' en nog verschillende andere benamingen. Maar wat is nu eigenlijk juist? 

Het bezorgt vele treinbegeleiders wel eens de kriebels, maar vaak wordt het woord 'Conducteur' gebruikt als het over hen gaat. 

Zo ook bijvoorbeeld in het programma 'Factcheckers', waar één van de presentatoren constant en naarstig op zoek ging naar de 'conducteur', maar daarbij naar het perron en in de trein bleef turen. 

Had ze zich helemaal vooraan de trein begeven, dàn had ze kans gehad om deze te ontmoeten, want de conducteur is (in België althans) de persoon ... die de trein bestuurt.

Over deze laatste gaat het nu eventjes niet. In enkele artikeltjes gaat het over de treinbegeleider ... 

- Van waar komt de benaming?

- De geschiedenis van dit mooie beroep

- Hun taken

- De do's en don'ts

...

Om eventjes verder te borduren op de titel en de inleiding ... 

Is het gebruik van 'conducteur' fout als we eigenlijk 'treinbegeleider' willen zeggen? 

Dit is een moeilijke, maar op de huidige tijdslijn en in de huidige tijdsgeest in België is dit inderdaad fout, en verkeerd gebruik kan misverstanden tot gevolg hebben. 

Als we intern bijvoorbeeld een melding krijgen van 'un conducteur malade', wil dit zeggen dat er een vervangbestuurder gezocht wordt, en niet een begeleider.

'Conducteur'  is via het Frans aan het Latijn ontleend, en in het huidige Frans betekent het woord 'bestuurder' (van het werkwoord 'conduire' = besturen)

In sé is de 'conducteur' in het spoorwezen dus diegene die de trein bestuurt, de 'treinbestuurder' of 'machinist'. 

De oudste vermeldingen van het woord in het Nederlands dateren echter uit 1567, waar het 'begeleiders, toezichthouders' betekende. 

Ook in 1570 werd het woord gebruikt voor 'leidsman, gids'.

Zowel in het Frans als in het Engels staat 'conducteur-conductor' ook gelijk met het ons meer bekende 'dirigent' ... Inderdaad, iemand die een orkest leidt, hen door de partituren gidst ...

In het openbaar vervoer is de term sinds 1829 bekend voor alle vervoerbegeleidende beambten.

En dat leunt dus allemaal al veel dichter aan bij de huidige functies van de treinbegeleider.

Om het echter helemaal verwarrend te maken : Terwijl in België de 'conducteur' dus de trein bestuurt (in het Franstalige gedeelte), loopt in Nederland de HC (HoofdConducteur) wel degelijk rond in de trein om de vervoersbewijzen te controleren. 

De officiële benaming in ons landje is dus 'treinbegeleider', in het Frans gebruiken we  'accompagnateur de train'. 

Andere, ook oudere of minder gebruikte termen zijn '(chef de) garde', 'chef', 'hoofdwachter', 'treinwachter', 'controleur' of 'kaartjesknipper', en ondertussen ook vermeld op vele officiële documenten, 'trainmanager', een term die ook bij NS International (die de treinen Thalys, ICE, de internationale trein naar Berlijn en de Beneluxtrein uitbaat op Nederlands grondgebied), wordt gebruikt.

Andere bijdragen als 'onnozelaar', 'debiel', 'dief', 'ambtenaarke van mijn voeten', ... zijn termen die door bepaalde groepen reizigers misschien wel graag gebruikt worden, maar vooralsnog niet officieel kunnen worden gebruikt 😁

De treinbegeleider van de NMBS heeft verschillende taken, vandaar ook dat de bovenstaande benamingen veelal achterhaald zijn, en dus eigenlijk niet (meer) van toepassing.

Over deze taken vindt U HIER meer informatie.

Eerst even de geschiedenis doorlopen : klik hiervoor HIER

Bronnen :

Metro.be 10/11/2020

Trainworld.be / files / métiers

Trainworld : afbeelding één van de eerste vrouwen in 1979

Treinbegeleiding

Afbeelding rijtuig Type L : mmfl58.be/RollendMaterieel/Rijtuigen/L%20rijtuigen/L%20Rijtuigen.html

NMBS 'X' : afbeelding uniformen

NMBS 'X' : afbeeldingen SOC

Foto treinbegeleider : HLN

Het Nieuwsblad 06/10/2019 : afbeelding nieuwe uniformen Xandres

cooltrain.be (modelbouw) : afbeelding GCI-rijtuig

Etymologisch woordenboek van het Nederlands, 2003, eerste druk