Over het treinverkeer in en rond Aalst is HIER meer te lezen.
Het station van Aalst geldt eigenlijk als een soort vlaggenschip van de lijn.
Cluysenaar koos ervoor niet enkel het station te ontwerpen maar ook het aansluitende plein en bijhorende stratenpatroon. Daardoor kon hij één zijde van het plein volledig invullen met zijn stationsontwerp dat bestond uit het hoofdgebouw en 2 torens.
Alle stations van één lijn moesten zowel een eenheid vertonen (zij bepalen immers het karakter van de spoorlijn), maar moesten ook gevarieerd zijn (standaard-architectuur werd dus afgewezen).
De stations moesten zich integreren in de omgeving, maar ze moesten ook efficiënt zijn .
In zijn ontwerpen streefde hij er steeds naar om de geest en de culturele traditie te vatten die zo eigen is aan de omgeving / regio waar hij werkte.
Het ‘befaamde Aalsterse DNA’ moest dus ook terug te vinden zijn in het stationsgebouw.
Hier een plan van hoe alles langs de binnenkant zou ingedeeld worden (tekening van JP Cluysenaar, 1855).
De ontwerpen werden door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen enthousiast ontvangen. Meteen werd vastgesteld dat de ontwerpen van Cluysenaar die van zijn collega’s zeker overstijgen en dat ‘Aalst’ als belangrijkste station langs de lijn geldt.
De deuren en ramen werden vervaardigd uit Noors dennenhout.
De dakbedekking bestaande uit rode en zwarte pannen kwam van “Josson en Delanghe” uit Antwerpen.
Dit centrale deel wordt omgeven door een gebouw in slechts een bouwlaag.
Langs de straatzijde ontwierp Cluysenaar een galerij met elf steekbogen die worden gedragen door arduinen zuilen en alle buitenmuren zijn voorzien van kantelen en schietgaten, verwijzend naar de historische gebouwen in de binnenstad.
De beide identieke hoektorentjes herbergden functies gekoppeld aan het aankomend verkeer ("Bureau de I'Octroi" (links) en "Corps de Garde" (rechts)) en sluiten het stationsplein op de hoeken visueel af.
Ze zijn één travee breed en één travee diep, tellen één bouwlaag en lopen uit op kantelen.
Elke zijde bevat een segmentboogvormige deur of raam gevat in een dubbele steekboognis. De binnenste nis heeft een druiplijst die de nisvorm volgt. Boven de muuropeningen bevindt zich een decoratieve rozet en er is een aflijnende bakstenen steekboogfries aanwezig onder de kantelen.
Het tracé van de staatsspoorweg door de stad kwam daardoor op een kunstmatig verhoogde berm te liggen. Een excentrisch aangebrachte reizigerstunnel en fraaie schuine daken op kaaien (die ondertussen verdwenen zijn) waren bijkomende nieuwigheden.
Als sluitstuk van het omhoog brengen van het emplacement werd in 1925 op het eerste perron een nieuw seinhuis (rechts op de foto) gebouwd.
In het stationsgebouw zelf bevond zich de vestibule met loketten in het midden. Links hiervan waren de lokalen voor de afhandeling van het goederenvervoer gevestigd en rechts hiervan lagen onder andere twee wachtzalen. De verdieping boven de loketten was ingericht als woning voor de stationschef met zijn gezin. Onder de arcaden stond weer een kranten- en tijdschriftenstalletje.
Het schip, de trein en de tram namen niet langer het grootste deel van het reizigers- en goederenvervoer voor hun rekening. Zij moesten een steeds groter deel van hun tonnage aan de nieuwkomers afstaan. Het Statieplein in elke stad werd niet langer uitsluitend voorbehouden aan de tram, het rijtuig, de fietser of de voetganger. In de loop van de jaren dertig stonden er immers volop autobussen te wachten op klanten en ook de privéauto's begonnen aan een serieuze opmars.
Het is ook sedert de jaren '70 dat het station mooi versierd wordt in de carnavalsperiode ...
... en dat Sint Maarten en Zwarte Piet met de trein naar Aalst kwamen.
Hier een fotootje op het perron van het station te Aalst. Rechts van Sint-Maarten staat burgemeester Marcel De Bisschop.
En dat gebeurde ook.
Er werden aan de lopende band kleine reparaties uitgevoerd, maar uiteindelijk liep men eigenlijk steeds achter de feiten. Men kwam repareren wat kapot was, maar men deed weinig preventiefs zodat er binnen de kortste keren opnieuw iets kapot was.
Jarenlang ‘boerde’ men zo voort … tot in de ‘nineties’
Ook de aan de buitengevel bevestigde gedenkplaat voor de slachtoffers van de spoorwegen van de Eerste Wereldoorlog bleef gelukkig gespaard van afbraak of schade.
Niet enkel de buitenkant, maar ook het interieur van het gebouw werd met respect voor het verleden ingrijpend gewijzigd. De buitenkrantenkiosk verdween en zou later een nieuw onderdak vinden links aan de onderdoorgang naar de perrons aan de fietsenstalling.
Zo ontwierp hij een volledige nieuwe 19de-eeuwse stadswijk die de verbinding tussen station en eeuwenoude stadskern zou vormen.
Drie straten verbinden, nu nog steeds, de Graanmarkt, het Esplanadeplein en het Bauwensplein met het station. Ze kruisen op het statieplein, net voor het station dat zo een soort van baken voor de stad vormt en een ideaal ontvangstgebouw en vertrekpunt voor de reiziger is.
De stationswijk werd een wijk met een homogene bebouwing, die wel al snel bedreigd werd door weinig inspirerende nieuwbouw.
Het Esplanade, het Bauwensplein, de Stationsstraat en de Albert Liénartstraat zijn daar goede (maar jammere) voorbeelden van.
In de buurt ontstond er een concentratie van vrije beroepen en op het Stationsplein zelf rezen de Horecabedrijven als paddenstoelen uit de grond.
Het archeologisch onderzoek op het Statieplein leverde echter geen bijkomende gegevens op over de toenmalige stadsomwalling die op deze plaats liep of de Sint-Ursmaruskapel en het latere klooster. Wel kon worden vastgesteld dat er zich op deze plaats een steilrand van de Dender bevond, die gedempt raakte. Bij de aanleg van het Statieplein in de 19de eeuw werd dit terrein opgehoogd.
In de as van de Albert Liénartstraat wordt immers de oudste bidplaats van de stad gesitueerd. Deze Sint-Ursmaruskapel zou in de 8ste eeuw opgericht zijn op gronden van de abdij van Lobbes en uitgroeien tot een Benedictijnenklooster.
Volgens de zeer beperkte historische bronnen werd het kloosterdomein in de loop der eeuwen
verschillende malen verwoest.
Tenslotte werd tijdens dit onderzoek ook een Romeinse greppel aangetroffen, vermoedelijk daterend uit de 2de of 3de eeuw.
Een algemene doelstelling was de realisatie van een soort ‘waterfront’, waarbij de Dender terug een volwaardig onderdeel zou worden van het stedelijke leven.
De stations van Ninove en Geraardsbergen werden volledig afgebroken om plaats te maken voor een gelijkvloerse nieuwbouw.
Voor het middendeel, de verkeersvrije zone als een pleingroot natuurstenen tapijt, is een unieke tegel van een Amsterdamse vormgeefster gebruikt.
De heraanleg van het plein en de omliggende straten (Stationsstraat, Majoor Claessensstraat en Cumontstraat) had een kostenplaatje van ongeveer 2,5 miljoen Euro, waarvan de stad 70 % op zich nam. De NMBS-Holding paste de resterende 30% bij.
Het patroon van de tegel wordt gevormd door lettervormen die geïnspireerd zijn op een lettertype uit 15de eeuw, de tijd van Dirk Martens.
De twee tegelformaten in Chinese hardsteen werden ook in China gemaakt en zijn 40 bij 90 cm en 50 bij 90 cm groot. Op het plein liggen 2.800 van die Chinese tegels. Die kostten in totaal 250.000 euro.
De sporen werden als lijnen in het plein aangebracht en verbinden de rand met het midden en omgekeerd.
Alle informatie die ze kon vinden over Louis Paul Boon sloeg ze op op een 'speed disk' en met de gekleurde lijnen van die harde schijf maakte ze kunst.
"Ik wil mij verontschuldigen voor het ongemak - de vuile voeten - waar de mensen van de omliggende straten en meer bepaald in de Stationsstraat moesten mee leven", zei burgemeester Christoph D'Haese. "Excuses voor het verdwijnen van de frituur op het plein maar de stad moet vooruit. De horeca krijgt een plaats waar weer evenementen kunnen plaatsvinden. Als het plein eind dit jaar af is, heb ik al een titel voor mijn speech: 'Wij hebben het charmantste stationsplein van het land'", aldus de burgervader.
Bij aanvang van het nieuwe millennium kwamen er dus plannen voor vernieuwing van de stationsbuurt. Bij de inkrimping en enkele jaren later de volledige opheffing van de bescherming als stadszicht, bleek dat de twee vrijstaande stationstorentjes niet langer beschermd waren.
Waarom ze in 1978 niet meteen als monument beschermd werden is onduidelijk. Ten einde het oorspronkelijke ontwerp van dit ’station de ville’ van Cluysenaar te bestendigen werden de torentjes in januari 2014 per ministerieel besluit alsnog beschermd als monument.
Schepen van Erfgoed Karim Van Overmeire was (en is) tevreden want “Het hoofdgebouw was al sinds 1978 beschermd. Om één of andere reden waren de twee losstaande torentjes indertijd buiten de procedure gevallen.
Dat is dus nu rechtgezet.
De bescherming wordt verantwoord door de bouwhistorische en artistieke waarde. Er zijn in onze regio geen gelijkaardige stationsgebouwen meer. Het station van Aalst dateert uit het midden van de 19de eeuw. Architect Jean-Pierre Cluysenaar was de huisarchitect van de spoorlijn ‘Dender en Waas’.
Hij maakte van het station van Aalst zijn visitekaartje".
2017 ... Er was reeds enkele tijd wat beroering in de stad, gezien 'de pompiers' van de carnavalisten moesten vechten voor hun plaatsje.
Burgemeester D'Haese riep de verantwoordelijken bij mekaar en samen maakten ze goeie afspraken omtrent een akkoord dat voor iedereen haalbaar zou moeten zijn.
Zo mocht carnavalvierend Aalst dus 8 groepen op de Markt plaatsen, 12 op het Vredeplein en nu ook nog eens 8 op het Statieplein.
De pompiers moeten wel serieel verbonden zijn (en spelen dus allemaal dezelfde muziek). Geen kakafonie van klanken dus, maar één groots muziekfestival.
Het idee sloeg aan, en de Voil Janetten maken dus sedert dan hun opwachting op de Grote Markt onder het gebons van de boxen van de 'Pompiers'.
Natuurlijk leidde dat niet echt tot een vlotter verloop van de stoet, want vele stoetgangers stoppen even bij de vrienden aan de pompiers, of aan de cafés op het Statieplein.
Van aan het stationsplein tot het eind krijgen we dus eigenlijk jammer genoeg een beetje een 'uitgerafelde' versie van de stoet te zien.
Met het openen van de nieuwe onderdoorgang zetten de stad Aalst, NMBS, Infrabel en De Lijn een grote stap vooruit in het project om van het station van Aalst een meer toegankelijk en intermodaal vervoersknooppunt te maken.
Elke week nemen gemiddeld meer dan 37.000 reizigers de trein in het station van Aalst.
Dankzij deze nieuwe onderdoorgang werd dat voor hen meteen een stuk comfortabeler. De tunnel is immers tien meter breed en heeft een trap en een lift naar elk perron. Dat zorgde ervoor dat het station van Aalst volledig toegankelijk werd. De perrons werden reeds verhoogd zodat ze aangepast waren aan de opstaphoogte van de nieuwe treinen en reizigers veel eenvoudiger in en uit de trein kunnen stappen.
Alle perrons werden ook uitgerust met noppentegels om de veiligheid voor slechtzienden te verhogen.
Hij maakte een portret van de Stille Oceaan. Het werk is 53 meter lang op 3,60 meter hoog, en werd gemaakt op bijna 5000 keramische tegels. In het midden van het werk bevindt zich een grote witte cirkel met een symbolische betekenis.
Als je de wand waar de tekening op staat op de grond zou leggen, en je zou op die cirkel in het midden gaan staan, dan verkrijg je een 360 graden panoramisch zicht op de Stille Oceaan.
Alle eilanden staan erop, alsook alle kernproeven die daar gebeurd zijn. Logisch, want die zijn natuurlijk onlosmakelijk verbonden met de oceaan.
Echter ook alle spoorlijnen komen op het kunstwerk voor. Alle verbindingslijnen met de oceaan zijn erop getekend, zoals bijvoorbeeld de Transsiberische Express, maar ook alle spoorlijnen binnen België die verbonden zijn met Aalst zijn terug te vinden in het werk.
Aan de achterkant van het station, waar ook het nieuwe Denderplein zal worden aangelegd, werd toen al volop gewerkt aan een nieuw parkeergebouw, een overdekte fietsenparking en het Galleria-kantoorgebouw.
Hun pinten kopen ze voor amper 1 euro in het 'nacht'winkeltje op de hoek en, vooral bij goed weer, houden ze mekaar gezelschap, soms tot in de late uurtjes.
“In bubbels van vier”, zo beloofden ze (later werden dat bubbels van 10, nog een beetje later opnieuw van 4).
Dat was echter niet naar de zin van iedereen. “Het is complete chaos op het Statieplein”, zei gemeenteraadslid Ann Van de Steen. Een niet te ontkennen vaststelling, maar ja, wat kan je eraan doen? Het plein is openbaar en iedereen kan er dus iets eten of drinken ...
Elke dag is er een komen en gaan van honderden scholieren en pendelaars ...
Er rijden bussen, taxi’s, mensen worden met de auto afgezet aan het station, scholieren komen toe via bus en trein en daartussen rijden fietsers van en naar hun bestemming.
Er is geen enkel zebrapad (!!) en auto’s mogen er 50 km/u rijden. Daarnaast is er ’s avonds ook nog overlast van straatracers.
Anderzijds, tja ... Wie zou er over stappen ? En wie zou er rekening mee houden ?
Het plein is al sinds jaar en dag een mierennest van overstekende mensen en eigenlijk zou men het op de één of andere manier volledig verkeersvrij moeten kunnen maken ...
Deze parkings zijn volledig overdekt, beveiligd en makkelijk te bereiken voor wie van of naar het station komt. Met de nieuwe fietsparking en het parkeergebouw wil de NMBS het de reizigers comfortabeler maken om hun fiets of auto te parkeren in de nabijheid van het station en van daar over te schakelen naar de trein.
Ook deze beide parkings maken trouwens deel uit van het masterplan dat het station van Aalst al enkele jaren aan het uitbouwen is.
Een 200-tal plaatsen bevindt zich in een volledig afgesloten gedeelte, dat enkel toegankelijk is voor reizigers met een MOBIB-kaart.
De parking is in eerste instantie enkel bereikbaar via de nieuwe onderdoorgang op het Statieplein. Wanneer het nieuwe Denderplein en de fietsbrug over de Dender ook afgewerkt zullen zijn, zal de fietsparking ook vanaf de achterkant van het station toegankelijk worden.
Het dak van de parking zal deel uitmaken van het project 'Kunst op de Helling', gerealiseerd in opdracht van de stad Aalst. Het wordt publiek toegankelijk en zal zo een verbinding vormen tussen de nog te bouwen fietsbrug en het Denderplein.
Verspreid over zes verdiepingen zijn er daar maar liefst 900 parkeerplaatsen.
De reizigers kunnen via een tijdelijke toegang op perron 7 van en naar het parkeergebouw wandelen. Deze tijdelijke toegang bevindt zich op de tweede verdieping van het parkeergebouw. Na de aanleg en afwerking van de Denderboulevard zullen de reizigers de parking kunnen betreden via de hoofdingang op het gelijkvloers.
Dit gebouw ligt tussen het parkeergebouw en de fietsparking. Vanaf midden 2021 werd de eerste verdieping de nieuwe thuisbasis voor de treinbestuurders en treinbegeleiders van de NMBS in de regio.
Het gelijkvloers krijgt op termijn één of meerdere commerciële ruimtes.
Een verkavelingsvergunning werd in november 2020 ingediend, en het is de bedoeling dat met dit stadsvernieuwingsproject wonen, werken, winkelen en ontspannen elkaar zullen ontmoeten rond een levendige nieuwe boulevard en een nieuw aangelegd Denderplein.
Het nieuwe station ligt vlak naast het stationsgebouw in de Dokter André Sierensstraat.
Ook daar lagen vroeger enkele perrons, zij het helemaal anders geschikt als nu.
Er zijn tegenwoordig 3 grote perrons; de bussen vertrekken er met een doorrijsysteem. Er rijden bussen naar verschillende omliggende steden.
Wat nu nog steeds een doorn in het oog is van eigenlijk iedereen, is de criminaliteit in de buurt. Zoals elke stationsbuurt heeft ook Aalst af te rekenen met enkele bendes die er afspreken om mekaar of onschuldige passanten het leven zuur te maken.
Jammer maar zo is het nu eenmaal. Hopen op 'het gezond verstand' van de medemens zeker ? …
In 2023 werd een samenscholingsverbod uitgevaardigd in de hele stationsbuurt, maar of dat veel geholpen heeft, is een vraag waar we het antwoord schuldig moeten op blijven.
Telegrafische code FLS
Aantal sporen 7
Aantal perrons 4 (3 eilandperrons)
Lijn(en) 50 – 82
Chemin de fer de Dendre-et-Waes (d'Ath à Lokeren) et de Bruxelles vers Gand par Alost - Bâtiments des stations et maisons de garde par J.- P. Cluysenaar, Brussel : B. Van Der Kolk, Editeur, 1860
nmbs.prezly.com
jandenul.com
radio2.be 7/10/2019
aalstnieuws 19/02/2014
belgiumview.com
bouwkroniek.be
ovam.be
persregiodender.be 6/6/2015
palmbout.nl
ansichtkaarten verzameling S. De Schuiteneer, spoorwegknooppuntfgra.be
Ansichtkaart uit circa 1914, collectie Steven De Schuiteneer, Geraardsbergen
foto aankomst Sint Maarten via MadeInAalst
automaticspraying.be
tradesofwar.nl
foto 1914 gepantserde trein via MadeInAalst
Postkaart groeten uit Aalst 1914 via MadeInAalst
foto 1925 Dender en spoorwegbrug via MadeInAalst
foto 1955 inhuldiging electrische lijn via MadeInAalst
foto 1955 opgehoogd viaduct via MadeInAalst
foto Carnavalsversiering jaren ’70 via MadeInAalst
foto Stationsplein via MadeInAalst
foto fietsparking ©NMBS/Stijn Van Schuerbeek
foto's station/plein : eigen foto's
Stationsarchitectuur in Belgie, deel 1, 1835-1914 (Turnhout 2002) , Hugo De Bot
foto bloempotten goeiedag.be 5/6/2015
De Denderbode 17/03/1904
complexestadsprojecten.be
inventaris.onroerenderfgoed.be
NMBS Mobility
Geen opmerkingen:
Een reactie posten